De Krim Russisch. Vloek of zegen voor Oekraïne?

Afgelopen zondag heeft de Krim met Noord Koreaanse uitslagen gekozen voor aansluiting bij Rusland. Een soort van formele onderstreping voor het feit dat de facto de Krim al Russisch grondgebied is sinds ‘vrijheidsstrijders’ met verdacht veel Russische kenmerken 2 weken geleden het schiereiland bezetten. Oekraïne stond ineens voor een fait accompli en de rest van de wereld met een mond vol tanden. Echter is het verlies van de Krim een vloek of zegen voor het turbulente Oekraïne?  

Vloek

Territoriale integriteit

Territoriale integriteit is nogal een dingetje in het internationaal recht, het is zelfs vastgelegd in een resolutie van de VN. Het stelt dat grenzen van staten niet gewijzigd mogen worden en dat is nu precies wat hier gebeurd. Het is duidelijk dat Oekraïne zelf niet meewerkt aan deze afscheiding en moet toekijken hoe een Rusland zichzelf voor het eerst sinds de tweede wereldoorlog weer gebied toe-eigent. Als er een rechtszaak geopend zou worden heeft Oekraïne een sterke zaak. Maar in het internationale spel der krachten is het natuurlijk wel zo dat territoriale integriteit altijd en alleen geldt als er eigen belangen gediend worden, die van de sterkste partij welteverstaan. Is dat niet het geval dan is er altijd wel een verdrag, resolutie of reden te bedenken om deze integriteit te overrulen  en in te grijpen om de eigen belangen voorrang te geven boven die van anderen.

Precedent werking

De ‘reden’ dat Rusland zich tegen de Krim aan ging bemoeien was dat Russische sprekers ‘bedreigd werden’ en zag zich daardoor ‘genoodzaakt’ in te grijpen. Nu dit zonder al te veel moeite en pijn gebeurd is op de Krim kan al met een schuin oog gekeken worden naar de het industriële oosten van Oekraïne. Net als op de Krim spreekt ook een groot deel van de bevolking Russisch en is nog een hang  naar de voormalige Sovjet Unie. Hoewel de bevolkingsverhoudingen anders liggen om nog maar niet te spreken van de geografie en implicaties wordt ondertussen al lustig het vuurtje opgestookt. Als er pro Russische demonstraties zijn in de grote steden van het oosten zoals Donetsk en Kharkiv worden deze vaak ondersteund door Russische ‘toeristen’ van net over de grens. Ook zijn er berichten dat Russische geheim agenten achter de schermen de polarisatie in de hand werken. De fundering wordt gelegd om Rusland een reden te geven binnen te vallen als de vlam in de pan slaat. Hoewel de nieuwe regering van alles probeert zoals het weigeren van Russische provocateurs is nog niet bij machte om te zorgen voor de-escalatie van de spanningen in het Oosten van het land. Het toestaan van het een; annexatie van de Krim, kan  hierdoor leiden tot het ander; het binnenvallen van Oost Oekraïne. Daarnaast heeft de reactie van het westen op de annexatie geen blijvende indruk achter gelaten op Rusland.

De knikkers

Vaak als niet altijd gaat het spel om de knikkers en in dit geval olie en (schalie) gas. Shell heeft net lucratieve contracten gesloten met de voormalige regering om al deze rijkdom te ontginnen. Een groot deel van dit spul ligt echter onder water en in de economische zone van de Krim. De Krim is/ was tevens het mooiste stukje Oekraïne dat aan de Cote d’Azur doet denken. Grillige rotskusten met daarachter wijngaarden en bossen. Een vleugje oriëntalisme, een rijke geschiedenis en je hebt een pracht van een reisbestemming. Met wat ontwikkeling is de Krim uitstekend geschikt voor de internationale bezoeker. Deze zeer welkome inkomstenbronnen zal de toch al niet zo heel vermogende Oekraïense regering dus moeten missen.

De knikkers rond de Krim. Let ook op het oosten waar nog meer knikkers te halen vallen.

Afhankelijkheid van Rusland

Economisch is Oekraïne intens verweven met Rusland en bijzonder afhankelijk van de export naar Rusland. Het land heeft zelf bijna geen grondstoffen, een verouderde Sovjet industrie en leunt zwaar op leningen van Rusland. Oekraïne kan economisch niet zonder Rusland omdat de producten die het produceert (nog) niet op een niveau zijn dat het westen ze wil afnemen. Daarnaast loopt Oekraïne tegen handelsbarrières van de Europese Unie aan. Wordt de gaskraan dichtgedraaid of Oekraïense producten geweerd van de Russische markt dan is het acuut crisis in Oekraïne met onrust, ontslagen en inflatie tot gevolg.

De Tataren.

Wellicht de grootste verliezers zijn de oorspronkelijke bewoners van de Krim, de Krim Tataren. Wegens vermeende subordinatie tijdens de tweede wereldoorlog werd de gehele bevolking door Stalin gedeporteerd naar de barre steppen van Kazachstan om pas begin jaren negentig weer terug te mogen keren naar de Krim. Begrijpelijkerwijs staan zij niet te springen op hereniging met de spirituele opvolgers van de schrijvers van hun zwartste bladzijden. Liever blijven de Tataren onderdeel van Oekraïne waar hun rechten en historie beter gewaarborgd zullen worden.  

De Krim tijdens de Tataarse periode

Zegen

Kiezers

Oekraïne is nu verlost van de meest fanatieke Rusland aanhangers uit het land. Scheelt met de volgende verkiezingen toch weer minstens een miljoen stemmen die anders naar een pro Rusland kandidaat gegaan zouden zijn.

Minder van deze..

Economie

Economisch was de Krim niet het beste jongetje uit de klas. Sterker nog er moest en moet altijd geld bij om de regio overeind te houden. Oekraïne is nu verlost van een zware last van de begroting die Rusland nu mag dragen.

Sevastopol

Het strekt nooit ter aanbeveling om een legerbasis van een onberekenbare buur op eigen grondgebied te moeten tolereren. Helemaal niet als het om het hoofdkwartier en de complete zwarte zeevloot van de Russische marine gaat. Het kan er zomaar voor zorgen dat er vanuit deze basis zomaar een deel van je eigen land geannexeerd wordt. Niet echt een vruchtbare samenwerking. Zonder de Krim heb je daar ook geen last meer van.

Eenheid

In een land met veel interne tegenstellingen geeft Rusland ineens een groot geschenk aan de onstabiele nieuwe machthebbers; een gezamenlijke vijand. Vergeten zijn de tegenstellingen tussen regio’s nu iedereen zijn woede op Rusland, de agressor, richten kan. Interne strubbelingen vervagen en zorgen over bijvoorbeeld de nationalistische elementen in het bestuur worden compleet overschaduwd door de Krim crisis. De nieuwe regering is in een klap legitiem en hoeft niet eens haar best te doen om heel het land achter haar nieuwe doelen te krijgen. Rusland zorgt onbedoeld voor nationale eenheid in een land dat nog slechts 23 jaar oud is.

De nieuwe koers van Oekraïne

De relatie met Rusland zal voor de komende tijd aanzienlijk verstoord blijven en de enige mogelijkheid om te overleven voor Oekraïne is dus om de blik naar het westen te werpen. Door westerse investeringen, economische integratie, modernisatie van de industrie en diversificatie van handelspartners is het mogelijk voor Oekraïne om de doelen van de Maidan te behalen. De hele onrust begon immers wegens onvrede over corruptie en het niet tekenen van een handelsverdrag met de Europese Unie. Door agressie van Rusland wordt Oekraïne naar het westen gedreven. Mocht het de regering lukken om nationale eenheid te bewaren, een werkbare oplossing voor de Krim te bedenken en ervoor te zorgen dat de Russisch sprekende meerderheid in het oosten van het land zich niet van hen vervreemd dan is het mogelijk om te bereiken waar het allemaal om begonnen was, voor de kosten van 1 Krim. Voor Rusland is het dan een pyrrusoverwinning want voor de prijs van 1 Krim raakt het de belangrijkste ex-Sovjet staat kwijt, vervreemd het andere handelspartners en isoleert het zich internationaal. Zo bezien kan het een zegen voor Oekraïne worden dat Rusland de Krim heeft geannexeerd.